وجوه معنایی «المثل الأعلی» و «مثل السوء« در منابع تفسیری و روایی

نوع مقاله : مقاله علمی-تخصصی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری علوم قرآن و حدیث و مدرس دانشگاه قرآن و حدیث

2 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، گرایش تفسیر اثری، دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

در منابع تفسیری و روایی برای «مثل السوء» و «المثل الأعلی» معانی مختلفی ذکر شده است. در این منابع «مثل السوء» به‏ کسانی اطلاق ‏شده ‏است که به خداوند، دین، پیامبر، وصی او و حسابرسی ایمان ندارند؛ این بی ‏ایمانی، سبب‏ ساز اعمالی از روی هوا و هوس می‏ شود و در نتیجه، آنها را به نمونۀ بد تبدیل می‏ کند. همچنین رسول اکرمˆ و ائمۀ هدی از مهم‌ترین وجوه معنایی «المثل الأعلی» در این منابع مطرح ‏شده ‏اند. با این‏ همه، وجوه ‏معنایی مختلفی توسط عالمان شیعه و اهل‏ سنت از‏این عبارات در منابع ارائه ‏شده ‏است که پی‏جویی آنها برای تعیین مراد الهی از این آیات ضرورت دارد. بر این اساس، در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی بر پایۀ مطالعات کتابخانه ‏ای، این وجوه معنایی از منابع تفسیری و روایی استخراج ‏شده ‏است. نتایج پژوهش حاکی از این است که وجوه معنایی «المثل الأعلی» اموری همچون: برترین صفات متعلق به خداوند، یگانگی خداوند، صفات ثبوتی او، اخلاص، مؤمنین، مقام و جایگاه امیر المؤمنین† نزد خداوند، خلقت نوری چهارده معصوم‰، اسلام، پیامبر و اهل بیت‰، پرهیز از دوستی با کفار است؛ وجوهی چون: پیروی از شیاطین، عدم رعایت ادب و رفتارهای پسندیده، عدم معادباوری، قائل به ‏والد بودن خداوند، پنداشتنِ فرشتگان به عنوان دختران خداوند، صفات سلبی خداوند و ...، نیز به عنوان وجوه معنایی «مثل السوء» شناسایی شده است.

کلیدواژه‌ها