بسم الله الرحمن الرحیم
شیوهنامۀ نگارش مقالات علمی
در ساختار مقاله اجزای زیر به ترتیب قرار میگیرند:
عنوان ـ چکیده ـ کلید واژه ـ مقدّمه ـ متن اصلی ـ نتیجهگیری ـ فهرست منابع- چکیدۀ عربی (در صورت پذیرش مقاله)
عنوان
در عنوان مقاله پژوهشی اصل بر اختصار است؛ برخلاف متون آموزشی که عنوان باید توصیفکننده باشد و در آن اصل بر روشن و کامل بیان کردن است نه اختصار؛
چکیده
چکیدۀ مقاله، در واقع عصارهای از تمام مقاله و آمیزهای از طرح موضوع، محتوای مقاله و دستاوردهای پژوهش است. چکیده بین 100 تا 150 کلمه است و پس از کامل شدن پژوهش از دیدگاه سوم شخص نگاشته میشود، گویی شخص دیگری مقاله را خوانده و چکیدۀ آن را بیان میکند. در ضمن چکیده باید یکپارچه و بدون پاراگراف بندی باشد.
کلیدواژه
کلید واژهها بین 3 تا 5 واژه از مهمترین واژگان مرتبط با محتوای مقاله هستند که باید در انتهای چکیده قرار گیرند.
مقدّمه
در مقدّمه باید به تبیین مسألۀ تحقیق و پیشینۀ آن پرداخته شود و سپس اهمّیّت پژوهش و اهداف آن، مزایای آن نسبت به پژوهشهای پیشین، جنبه های نوآوری و روش پژوهش بیان شود.
متن اصلی
در متن اصلی مقاله که بدنۀ پژوهش است و نگارنده سخن اصلی خود را در آن بیان میکند، رعایت همۀ نکات علمی و پژوهشی که در تدوین کتابها و پایاننامهها به کار میرود، لازم است. پرسش، فرضیه، تحلیل متکی بر اتقان علمی و نوآوری، دقّت در نقلها، ارجاع به منابع معتبر، تکیه بر پژوهشهای پیشین و نتیجهگیری از آنها و نظم و ساختاربندی مناسب از مهمترین این نکات هستند.
نتیجهگیری
در بخش نتیجه دستاوردهای پژوهش که حاصل تحلیلها و استدلالهای بیانشده در متن مقاله هستند، دست کم در یک پاراگراف بیان میشود.
فهرست منابع
در فهرست منابع، تمامی منابعی که در متن مقاله به آنها ارجاع داده شده، به شرح مذکور در «شیوه تنظیم فهرست منابع» آورده میشود. منابع قابل استناد به ترتیب اولویت عبارتند از: کتابهای اصیل اسلامی، کتابهای مرجع در زمینۀ پژوهش مورد نظر، مقالات دایره المعارف ها، مقالات علمی پژوهشی و کنفرانسهای معتبر علمی، پایاننامههای دکتری وکارشناسی ارشد، سایتهای معتبر و ...
ارجاع و استناد
کلیۀ ارجاعها و استنادها باید درون متنی باشند. یعنی در پایان جمله، قبل از نقطۀ پایان، ارجاع آن داخل پرانتز آورده میشود. توضیحاتی که به نظر نویسنده جزو متن اصلی نیست، (مانند: معادل انگلیسی، دربارۀ شخص، کتاب یا مکتب، عبارت عربی، و ...) تماماً به پی نوشت منتقل میشوند.
درج ارجاعات مربوط به منابع در متن به صورت (نام خانوادگی مولف، سال نشر: جلد/صفحۀ کتاب) آورده میشود. مثال: (مطهری، 1377: 1/40).
در صورت وجود تشابه اسمی و تشابه سال نشر، نام مولف نیز آورده می شود. مثال: (سبحانی، جعفر، 1370: 56)... (سبحانی، محمدتقی، 1370: 80).
در صورتی که به چند کتاب از یک مولف ارجاع داده شود که سال انتشار آنها نیز یکی باشد، در کتابنامه برای هریک از منابع مربوط به آن مولف، حرفی اختصاص داده میشود که در ارجاعات از آن استفاده میشود. مثال: (مفید، الف 1413: 2/247).
اگر کتابی بیش از یک مولف داشته باشد، در متن تنها به نام اولین نویسندۀ آن ارجاع داده میشود.
در صورتی که نام مولف در متن آمده باشد، سال انتشار داخل پرانتز بلافاصله بعد از آن میآید و تنها به شماره صفحه ارجاع داده می شود. مثال: پسندیده (1392) معتقد است «امر و نهی خداوند، راهی برای شناخت صلاح و فساد انسان است» (111).
چنانچه برای یک متن ارجاعات متعدد وجود داشته باشد، فاصلۀ بین ارجاعات نقطه ویرگول (؛) گذاشته میشود. مثال: (سبحانی، 1370: 49؛ فقهی زاده، 1390: 43).
هرگاه بین دو ارجاع، ارجاع دیگری وجود نداشته باشد و با قبلی هیچ تفاوتی نداشته باشد با کلمۀ (همان) از آن یاد می شود. ولی اگر شماره صفحۀ یا جلد متفاوت باشد، این تفاوت باید مشخص شود. مثال: (همان: 14).
ارجاع به آیات قرآن به صورت (سوره: آیه) نوشته میشود. مثال: (مومنون: 8).
برای ارجاع به کتابهای لغت، به جای شماره صفحه، عنوان مدخل یا واژه نوشته میشود: مثال: (انوری، 1381: درنا).
نقل قول
در نقل قول مستقیم، هیچگونه تغییری در متن اصلی صورت نمیگیرد و عبارت نقل شده، عیناً در گیومه آورده میشود. در نقل قول غیر مستقیم، عبارت، بدون گیومه می آید و قبل از ارجاع دهی آن، عبارت «ر.ک:» اضافه می شود.
شیوۀ تنظیم فهرست منابع
الف) کتاب
نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده. (سال انتشار). نام کتاب (به صورت ایتالیک)، نام و نام خانوادگی محقّق، مصحّح یا مترجم (در صورت وجود)؛ محل نشر: ناشر، نوبت چاپ.
مثال: طبری، ابنجریر. (1387ق). تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ طبری)، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالمعارف، چاپ دوم؛
ب) مقاله
نام خانوادگی، نام. (سال انتشار). «عنوان مقاله»، نام نشریه ادواری یا کتاب یا دانشنامه یا دایرة المعارف، نام مترجم (در صورت وجود)، شمارۀ دوره یا سال یا جلد، صفحه ابتدا-انتها.
مثال: مقصودی، حمیدرضا. (1389ش). «حجیت اخبار آحاد در اعتقادات»، علوم حدیث، ش 58، صص 12-24.
پاکتچی، احمد. (1367). «تحریف»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 14، صص 610-624.
ج) پایاننامه
نام خانوادگی، نام. (سال دفاع از پایان نامه). عنوان پایان نامه، مقطع دفاع، نام دانشگاه، نام شهر.
مثال: علیین، حمید. (1385ش). تربیت سیاسی از دیدگاه امام علی علیه السّلام، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد، تهران.
د) مقالات ارائهشده در کنفرانسهای معتبر
نام خانوادگی، نام. (سال برگزاری کنفرانس). «عنوان مقاله»، چندمین کنفرانس یا همایش، شهر و کشور محل برگزاری کنفرانس.
مثال: طباطبایی، فرزانه. (1385ش). تربیت از دیدگاه امام سجاد علیه السّلام با تأکید بر ادعیه صحیفه سجادیه، دومین جشنواره صحیفه سجادیه دانشگاهیان کشور، تهران، ایران.
هـ) وب سایت
نام خانوادگی، نام. [یا شخصیت حقوقی] (تاریخ انتشار مطلب). عنوان محتوا، عنوان سایت، آدرس اینترنتی (URL).
مثال: موسسه فرهنگی رواق حکمت. (1395). منظور از علم انساب چیست، اسلام کوئست، http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa44068
تذکرات:
1- کتب مقدس؛ مانند قرآن کریم، انجیل و تورات در ابتدای فهرست، بدون در نظر گرفتن ترتیب الفبایی و ذکر مشخصات کتابشناسی آورده میشوند.
2- در ترتیب الفبایی فهرست منابع، از القاب نویسنده به جز موارد مشهور صرفنظر میشود (مثلاً: آیت الله، حجة الاسلام، دکتر،...).
3- اگر از یک نویسنده چند اثر استفاده شده باشد، نام و نام خانوادگی نویسنده در منبع اوّل به صورت کامل میآید و در منابع بعدی به جای آن، از سه خط تیره ممتد استفاده میشود.
مثال:
سبحانی، جعفر. (1370ش). فروغ ابدیت، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ ششم؛
___. (1390ش). مقدمه ای بر شناخت نهج البلاغه: گفته ها و ناگفته ها، تهران: جمهوری، چاپ اول.
4- اگر سال انتشار چند اثر از یک نویسنده مشابه باشد، برای هریک از منابع حرفی اختصاص داده میشود تا در ارجاع از آن استفاده شود.
مثال:
مفید، شیخ محمدبن نعمان (الف) .(1413ق) . الاختصاص، قم: الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
___ (ب) .(1413ق) . الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
5- لازم است مشخص شود سال انتشار، شمسی، قمری، یا میلادی است. برای این منظور از حروف اختصاری زیر استفاده می شود: ش: شمسی. ق: قمری. م: میلادی (مثالهای بالا).
6- منبعی که سال انتشار آن مشخص نباشد، به جای سال انتشار آن نوشته میشود «بیتا». در ارجاع درون متن نیز از همین کلمه استفاده میشود.
7- اگر محل انتشار نیز نامعلوم باشد، نوشته میشود «بیجا».
مثال:
کنجی، محمد بن یوسف. (بیتا). کفایة الطالب فی مناقب علی بنابیطالب7، تحقیق: محمدهادی امینی، بیجا.
8- اگر یک کتاب بیش از یک مولف داشته باشد، تنها نام نویسنده اول میآید و به جای نام دیگر نویسندگان نوشته میشود «و دیگران».
مثال:
عبدالمقصود، عبدالفتاح. (1351ش). امام علی بن أبی طالب تاریخ تحلیلی نیم قرن اول اسلام، ترجمه: سید محمود طالقانی و دیگران، تهران: شرکت سهامی انتشار؛
9- نام گردآورنده، محقق و مترجم پس از نام کتاب به صورت «نام نام خانوادگی» ، پس از «دو نقطه» (:) می آید (مثال بالا).
10- در انتهای مشخصات هر مرجع در کتابنامه، نقطه ویرگول (؛) میآید و در انتهای آخرین مرجع، نقطه قرار داده میشود.
11- ارجاع به نرم افزارها قابل استناد و معتبر نیست.
ویرایش فنّی متون فارسی
مثال: 1- مقدمه
2- روشهای منقبت نگاری
1-2- شکل نگارش
1-1-2- مجموعه نگاری ها
مثال: امر و نهی خداوند، در حقیقت راهی برای شناخت صلاح و فساد انسان است (پسندیده، 1392: 111).
تذکّرهای لازم