دانشگاه تربیت مدرس، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث
چکیده
یکی از محورهای اساسی تلاش دانشمندان شیعه در حوزهٔ حدیث، شرح و حاشیه‌نگاری بر کتاب شریف کافی است. این حرکت، به طور عمده از اوایل قرن یازدهم هجری با هدف تبیین مراد جدّی و مفاد استعمالی احادیث، پا به مجموعهٔ دانش‌های حدیثی نهاد. در این میان، «شرح اصول کافی»، ژرف‌ترین و عمیق‌ترین شرحی است که به قلم حکیم متألّه و فیلسوف ربّانی، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، تدوین یافته است. اهتمام شارح به جایگاه متن در شرح روایات، به بلندای افق اندیشهٔ وی در زمینۀ دانش حدیث اشاره دارد. ملاصدرا آنچه از مایه‌ها و ابزار علم در اختیار داشته است برای نقد درونی و بیرونی احادیث به‌کار می‌بندد. او با گردآوری قواعد مرتبط با مباحث ادبی اعم از لغت، اشتقاق، صرف، نحو و علوم بلاغی در فهم ظاهر احادیث کوشیده و با دقت و درایتی مثال‌زدنی در نقد احادیث و شرح و تفسیر آن‌ها به ویژه احادیث غریب و مشکل، سعی وافری مبذول داشته است. به گونه‌ای که تحقیقات وی پیرامون مباحث ادبی، به اثر ماندگار او جایگاهی والا بخشیده است و تسلط وی را در تبیین نکته‌های ادبی و جستارهای بلاغی نمایان می‌کند. چکیده (عربی): أسالیب البیان الأدبی فی شرح أصول الکافی للملا صدرا أحد المحاور الرئیسیة فی جهود علماء الشیعة فی نطاق الحدیث هی الشرح و التهمیش علی کتاب الکافی الشریف ، و قد بدأ هذا الجهد بشکل أساسی فی أوائل القرن الحادی عشر الهجری بهدف بیان المراد الجدی و الدلالة الاستعمالیة للأحادیث . و من بین هذه الجهود یعد «شرح أصول الکافی» للملا صدرا من أعمق الشروح و قد کتبه الحکیم المتأله و الفیلسوف الربانی صدر الدین محمد بن ابراهیم الشیرازی . و إن اهتمام الشارح بمنزلة النص فی شرح الروایات دال علی سمو معرفته فی علم الحدیث . استخدم الملا صدرا ما أحاط به من علوم فی نقد الحدیث ، و قد جمع القواعد المتعلقة بالأبحاث الأدبیة من اللغة و الاشتقاق و الصرف و النحو و علم البلاغة لأجل فهم ظاهر الحدیث ، وقد بذل جهداً کبیراً فی نقد الحدیث و شرحه و تفسیره و خاصة الأحادیث الغریبة و المشکلة ، بنحو إن أبحاثه الأدبیة جعلت من کتابه أثراً خالداً ، و إن إشرافه علی بیان الملاحظات الأدبیة یکشف غوره فیها . الألفاظ المحوریة : شرح اصول الکافی ، الملا صدرا ، الأبحاث الادبیة ، أنواع العلوم الأدبیة
)