بررسی و تبیین مفهوم «حرب» در زیارت جامعۀ‏کبیره و تحلیل آن از منظر روایات امامیه و شارحان زیارت جامعۀ‏کبیره

مفهوم حرب به عنوان یکی از مفاهیم پرتکرار ادعیه و زیارات، از اصلی‏ ترین ارکان تولّی به معصومان(ع) برشمرده شده‏ و همین امر، ضرورت تدقیق در آن را برمی‏ نماید. نوشتار پیش ‏رو که بر پایۀ «روش تحلیلی ـ توصیفی» نگاشته‏ شده، به واکاوی این مفهوم به عنوان نقیض مفهوم سلم، در زیارت‏ جامعۀ ‏کبیره پرداخته ‏است. بر اساس نتایج این مقاله، حرب و مشتقات آن یک بار در موضوع «حرب با معصومان(ع)» و دیگر بار در موضوع «حرب با محاربان ایشان» مطرح شده‏ است. بر پایۀ تحقیق در زیارت نامبرده، حرب با معصومان(ع)، هم ‏پایۀ شرک به خداست؛ زیرا ولایت ایشان، ولایت رسول‏ خدا(ص) و ولایت آن‏ حضرت، ولایت ‏الهی است؛ پس دشمنی با آنها، برابر دشمنی با خداوند است. از سوی ‏دیگر، نباید به عدم‏ دشمنی با ایشان بسنده‏ نمود؛ بلکه در مرتبه‏ ای ژرف ‏تر می‏ بایست با محاربان ایشان نیز دشمنی ورزید و متناسب با شرایط زمانی و مکانی، آن را بروز داد. دامنۀ این دشمنی نیز از حرب با سران طاغوت آغاز می‌شود و تا حرب با پیروان طواغیت، امتداد می ‏یابد و در زمینه ‏های گوناگون گسترده می‏ شود.