1
دانشگاه قرآن و حدیث، کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث
2
دانشگاه قرآن وحدیث ـ پردیس تهران. دکترای علوم قرآن وحدیث
چکیده
آسیبشناسی دینداری در بُعد عملکرد از منظر قرآن کریم چکیده سعادت انسان که هدف از ارسال دین بوده است، با التزام صحیح نسبت به دین محقق خواهد شد. لذا شناسایی و اجتناب از آنچه صحّت دینداری را خدشهدار میکند، امری ضروری است. یکی از ابعاد و مؤلفههای دینداری، بُعد عملکردی دین است. بنابراین هر عملکرد ناصحیح در مسیر دینداری که ابعاد عملکردی دین را مخدوش نماید، بهعنوان آسیب دینداری خواهد بود. در اینجا با توجه به آیات قرآن کریم بخشی از عملکردهایی که در سه عرصهٔ مرتبط با دینداری ایجاد آسیب میکنند، ذکر شده است:۱) عملکردهای آسیبرسان به عرصهٔ شناخت دین: تأسی نکردن به الگوهای شایسته، تبعیت کورکورانه، دریافت مسائل مربوط به دین از طریق نادرست ۲) عملکردهای آسیبرسان به عرصهٔ عمل به دین: تسلیم اوامر الهی نبودن، ترجیح دنیا بر دین، عدم عمل به کتاب الهی، هواپرستی ۳) عملکردهای آسیبرسان به عرصهٔ ماندگاری در مسیر دین: دینداری موسمی، صبور نبودن در مسیر دینداری، مداومت نداشتن در عمل به بایستههای دینی، عدم مهاجرت برای حفظ دین خود. از مجموع آسیبهای بیانشده در هر عرصه، یک آسیب را میتوان منشأ سایر آسیبها در عرصهٔ مربوطه دانست که عبارتاند از: دریافت مسائل مربوط به دین از طریق نادرست (عرصهٔ شناخت دین)، هواپرستی (عرصهٔ عمل به دین) و صبور نبودن در مسیر دینداری (عرصهٔ ثبات در مسیر دین) و بهطورکلی آسیبهای دینداری در بُعد عملکرد را در آنها خلاصه نمود. کلیدواژهها: دین، دینداری، آسیبهای دینداری، آسیبشناسی، عملکرد. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ نقاط ضعف التدین فی مجال العمل من منظار القرآن الکریم إن سعادة البشریة التی هی الغایة لإرسال الله للرسل والأدیان إنما تتحقق بالالتزام التام بالدین ، و لهذا فإن التعرف علی ما یضر بالتدین لأجل اجتنابه یعد أمراً ضروریاً . و إن أحد أبعاد عناصر التدین هی البعد العملی للدین ، و علیه فإن کل عمل خاطئ فی مسار التدین یؤدی للاضرار بالجانب العملی للتدین یعد نقطة ضعف للتدین. فبلحاظ آیات القرآن الکریم ذکرنا هنا بعض الأعمال ضمن النطاقات الثلاث المذکورة و التی تضرّ بالتدیّن ، و هی: 1) ما یوجب الاضرار فی مجال المعرفة الدینیة : وهی إبداع البدع أو متابعتها ، عدم الاقتفاء بالقدوة الصالحة ، الطاعة العمیاء و تلقی المعارف الدینیة من غیر طرقها . 2) ما یضرّ بالعمل الدینی : وهی عدم التسلیم و النقیاد للاوامر الالهیة ، عدم الجد فی العمل بالدین ، ترجیح الدنیا علی الدین، عدم العمل بالکتاب الالهی ، اتباع الأهواء ، و عدم نصرة دین الله . 3) ما یضر بالبقاء فی مسار الدین : وهی التدین المرحلی ، عدم الصبر فی مسار التدین ، عدم الاستمرار فی العمل بضروریات الدین و عدم الهجرة لحفظ الدین . هذه جملة من الأمور التی تم بیانها فی النطاقات المذکورة . ویمکننا عدّ نقطة ضعف واحدة منشأً لجمیع الأمور المذکورة فی ذلک النطاق . وبشکل عام فإنه یمکننا تلخیص نقاط ضعف التدین فی البعد العملی ، و هذه النقاط عبارة عن : تلقی المعارف الدینیة من غیر طرقها (فی مجال المعرفة الدینیة ) ، و اتباع الأهواء (فی مجال العمل الدینی ) و عدم الصبر فی مسار التدین ( فی مجال البقاء فی مسار الدین ) . الألفاظ المحوریة : الدین ، التدین ، ما یضر بالتدین ، التعرف علی ما یضر بالتدین ، العمل .
)