واکاوی نقش عمل در تثبیت ایمان از منظر امام علی علیه السلام

از آنجا که در ارتباط ایمان و عمل بین متکلمان مذاهب اسلامی، اختلاف نظرهایی صورت گرفته، در این نوشتار نوع ارتباط و تأثیر آن‎ها بر یکدیگر، و نقش عمل صالح در تثبیت ایمان از منظر امام علی علیه‎السلام مورد بررسی قرار گرفته است. کاوش در کشف این رابطه، در تبیین ماهیت ایمان نقشی ویژه دارد. از نظر حضرت، ایمان امری تشکیکی است. تأکید برخى از روایات بر مقام عمل، ناظر به تأثیرگذارى عمل در کسب مراتب برتر ایمان و سعادت دنیوى و اخروى مؤمنان است. میان عمل و ایمان دو گونه رابطۀ مفهومی و عینی قابل تصور است که یکی عمل را جزء مفهوم ایمان گرفته و دیگری با اعتقاد به عدم جزئیّت عمل در ایمان، قائل به رابطۀ عینی بر اساس تلازم خارجی است. سپس از ملاک‎های ارزیابی میزان ایمان، سخن به میان آمده است. راهکارهای امام در انجام اعمالی که باعث تثبیت ایمان در قلب انسان می‎شود، از دیگر مباحث طرح شده در این پژوهه است. دستاورد این مقاله، بازخوانی و ارائۀ روشن این دیدگاه از منظر امام علی علیه‎السلام است که «ایمان»، تنها حقیقتی معرفت‎شناختی و یا روان‎شناختی نیست، بلکه «ایمان، گرویدن با معرفت و شناختن به دل و اعتراف به زبان و انجام دادن‏ با اعضاء است.» چکیده (عربی): بما أنه وقع الاختلاف بین متکلمی المذاهب الاسلامیة فی الترابط بین الایمان و العمل ، حاولنا فی هذا المقال أن نبین نوع الترابط بینهما و تأثیر أحدهما علی الآخر ، و دور العمل الصالح فی تثبیت الایمان من منظار الامام علی علیه السلام ، و البحث عن رابطتهما له دور فاعل فی بیان ماهیة الایمان . و الایمان من منظار امیر المؤمنین علیه‌السلام أمر مشکک ، و ما ورد من التأکید فی بعض الروایات علی العمل فإنه ناظر لتأثیر العمل فی الحصول علی المراتب الأسمی من الایمان و نیل السعادة الدنیویة و الاخرویة للمؤمن . و یمکننا أن نتصور نوعین من الرابطة بین الایمان و العمل ؛ هما : المفهومیة و العینیة ، فإحداهما تعد العمل جزء من مفهوم الایمان ، و الاخری تری أن العمل لیس جزء للایمان و بالتالی فهی تری الرابطة العینیة وفقاً للتلازم الخارجی بینهما . ثم تعرضنا لمعاییر تقییم الایمان ، و السبل التی ابداها الامام علیه السلام لأداء الاعمال المؤدیة لتثبیت الایمان فی قلب الانسان . و من انجازات هذا البحث استعراض وجهة نظر الامام علی بشکل واضح ، و هی أن الایمان لیس أمراً معرفیاً أن نفسیاً بحتاً و إنما هو إقرار باللسان و معرفة فی القلب و عمل بالارکان . الالفاظ المحوریة : الایمان، العمل الصالح، تثبیت الایمان، جزئیة الایمان، المعرفة .