چالش‌های چیدمان متن در تفسیر قمی

نویسنده

دانشگاه قرآن و حدیث, عضو هیات علمی, دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث

چکیده

با واکاوی چینش مطالب در کتاب تفسیر قمی درمی‌یابیم مؤلف این کتاب با وجود این‌که به انسجام مطالب خود در نگارش کتاب پای‌بند است و به گونه‌ای سعی کرده است تا مطالب را نظام‌مند و معنادار در کنار هم گرد آورد؛ اما در برخی بخش‌ها از شیوۀ اصلی خود در نگارش دست کشیده که ثمرۀ آن ایجاد متنی نامنسجم است که خواننده را به سردرگمی می‌کشاند. این‌گونه نگارش از سوی مؤلف، نمایان‌گر تعمّدی بودن است و تقویت‌کننده این ظن خواهد بود که نگارنده، کسی به غیر از علی بن ابراهیم است. این مطلب در فترت در نقل از علی بن ابراهیم و گزینشی عمل کردن مؤلف؛ نقل قول‌ها؛ ارجاعات و عبارات واسطه‌ای و نیز بیان چند دیدگاه تفسیری ذیل یک آیه و مقایسۀ میان آن‌ها، به روشنی به چشم می‌خورد. چکیده (عربی): معضلات نظم المتن فی تفسیر القمی بتحلیل نظم المطالب فی تفسیر القمی یتضح لنا أن المؤلف یحاول رعایة انسجام المطالب المذکورة فی کتابه ، و یحاول أن یستعرض مطالبه بنحو منتظم و ذا معنی مطلوب . إلا أنه لم یلتزم بهذا النهج أحیاناً ، و بالتالی صار متنه مشوشاً ویجر القارئ الی الحیرة . هذا النحو من الکتابة یفصح عن تعمد المؤلف فی ذلک ، و یقوی الظن بأن مؤلف الکتاب هو غیر علی بن إبراهیم . و یتجلی هذا المطلب فی فترة النقل عن علی بن ابراهیم و انتقاء المؤلف بعض النصوص و نقل الاقوال و الارجاعات مضافاً لبیان الآراء التفسیریة ذیل الآیة الواحدة و المقارنة بینها. الألفاظ المحوریة: علی بن إبراهیم ، تفسیر القمی ، نظم المتن