2
دانشگاه قرآن و حدیث، معاون گروه نهج البلاغه، دکترای نهج البلاغه
چکیده
چگونگی تفکر انسان، نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد رضایت او از زندگی دارد. زیرا این افکار و اندیشه‌های آدمی است که با درونی شدن، باورها و اعتقادات را شکل می‌دهد و به احساسات و رفتارها جهت می‌بخشد. دنیا ـ به عنوان ظرفی که زندگانی انسان در آن رقم خورده است ـ تأثیر بسیاری در تقویت یا تضعیف احساس رضامندی انسان از زندگی دارد؛ چرا که دنیا قوانینی دارد که اگر آن‌گونه که هست، شناخته شود، توقعات انسان با واقعیات دنیا سازگاری پیدا کرده و موجبات خرسندی او از زندگی فراهم می‌شود. این مقاله تلاش دارد تا با بررسی توصیفات امام علی (علیه السلام) در بارهٔ دنیا، ویژگی‌های واقعی دنیا را استخراج کرده و با تطبیق بر مسئلهٔ رضامندی از زندگی، رابطهٔ تنگاتنگ و نزدیک این دو حقیقت را تبیین و تحلیل کند. برخی از ویژگی‌های اثرگذار در احساس رضایت از زندگی عبارت‌اند از: گذرا بودن، همراهی با رنج و سختی، ناپایداری، آمیختگی تلخی و شیرینی و ... نتیجه‌ای که از این پژوهش کاربردی حاصل شد، آن است که توصیفات کم نظیر امام علی (علیه السلام) از دنیا افزون بر آموزه‌های اخلاقی و تربیتی فراوان، دربردارندهٔ دست‌آوردهای روانشناختی نیز هست و سبب می‌شود که نگاه انسان به دنیا اصلاح و شناخت وی واقع‌بینانه شود و بین انتظارات او و واقعیات دنیا سازگاری برقرار شود و در نهایت زندگانی همراه با رضایت برای وی به وجود آید. چکیده (عربی): تأثیر المعرفة الواقعیة للعالم فی الرضا عن الحیاة مع الترکیز علی التعالیم العلویة کیفیة تفکیر الإنسان لها دور فاعل فی تحقق رضاه عن الحیاة ؛ و ذلک أن هذه الأفکار و الآراء هی التی ترسم العقائد و تعین منحی المشاعر و السلوکیات ، فالدنیا ـ باعتبارها وعاء لحیاة الانسان ـ لها دور فاعل فی قوة أو ضعف إحساسه بالرضا عن الحیاة ؛ و ذلک أن الدنیا تحکمها بعض القوانین التی لو عرفها الانسان علی ما هی علیه فإن مستوی توقعاته سیکون موافقاً للواقع و بالتالی یوجب سروره بالحیاة . هذه المقالة تحاول أن تدرس أوصاف الامام علی × للدنیا و أن تستخرج خصائصها الوقعیة ، و من خلال تطبیقها علی مسألة الرضا بالحیاة تبین و تحلل العلاقة الوثیقة و القریبة لهاتین الحقیقتین . فمن هذه الخصائص المؤثرة فی الاحساس بالرضا عن الحیاة هو أنها عابرة ، ملازمة للأذی و الصعوبات ، حلاوتها ممزوجة بالمرارة ، عدم ثباتها ، و ... و النتیجة التی استخلصناها من هذا البحث العملی أن أوصاف الامام علی × للدنیا ـ و التی هی قلیلة النظیر ـ مضافاً لتعالیمها الأخلاقیة لها آثار نفسیة و تؤدی الی یعدل الانسان نظره تجاه الحیاة فیکون نظره واقعیاً ، و یکون انسجام بین توقعاته و الواقع الخارجی و بالتالی سیتمتع بالرضا عن الحیاة . الألفاظ المحوریة : الدنیا فی نهج البلاغة ، المعرفة الواقعیة ، خصائص الدنیا ، الرضا عن الحیاة ، أسباب الرضا
)