سبب نزول، سؤال، حادثه و هر اتفاقی است که در عصر پیامبر (صلّى اللّٰه علیه و آله) رخ داده و باعث نزول آیه، آیات و یا سوره‌ای از قرآن شده است که به شکلی به آن حادثه یا سؤال اشاره دارد. این دسته از روایات از دیدگاه بیشتر اندیشمندان و عالمان علوم قرآنی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این میان، برخی مفسران شیعه همچون علامه طباطبایی، آیت اللّٰه معرفت و آیت اللّٰه جوادی آملی به شیوه‌ای انتقادی به نقل و بررسی این روایات همت گماشته‌اند. علامه طباطبایی بیشتر روایات اسباب نزول را نتیجۀ اجتهاد راویان می‌دانند ولی با این حال، فراوان به نقل و نقد این روایات می‌پردازند. آیت اللّٰه جوادی آملی شأن نزول را جدای از فضای نزول آیه ذکر می‌کنند و همانند استاد خود، علامه طباطبایی، بخشی از روایات اسباب نزولِ نقل‌شده از صحابه و یا تابعین را تنها زمینهساز برداشت‌های تفسیری می‌دانند و حجیتی برای آن قائل نیستند بلکه تنها برای روایاتی در تبیین سبب نزول آیات حجیت قائلند که سند صحیح و معتبر دارند. بر خلاف ایشان، آیت اللّٰه معرفت برای تفسیر صحابی و به تبع آن روایات اسباب نزول نقل شده از ایشان، ارزش علمی و عملی والایی قائل هستند. البته تفاوت‌هایی در بیان و طرح این مباحث در کلام این دانشمندان وجود دارد که در این رهگذر به آن‌ها اشاره شده است. چکیده (عربی): أسباب النزول من منظار العلامة الطباطبائی و جوادی الآملی و آیة الله معرفة سبب النزول هو السؤال أو الحادثة أو کل أمر وقع فی زمن النبی صلی الله علیه وآله و أدی لنزول آیة أو آیات من القرآن الکریم و التی تشیر الیه بشکل من الأشکال . هذه المجموعة من الروایات تحظی بأهمیة بالغة عند المفکرین و علماء العلوم القرآنیة . و من بین هؤلاء اهتم بعض مفسری الشیعة کالعلامة الطباطبائی و آیة معرفة و آیة الله جوادی آملی بنقد و دراسة هذه الروایات . فیری العلامة الطباطبائی أن أکثر روایات أسباب النزول هی من اجتهاد الرواة ، إلا أنه مع ذلک تعرض لنقلها و نقدها بکثرة . و أما آیة الله جوادی الآملی فقد ذکر روایات شأن النزول بشکل منفصل عن أجواء نزول الآیة ، و یری ـ کاستاذه العلامة الطباطبائی ـ أن بعض هذه الروایات المرویة عن الصحابة و التابعین هی مجرد أرضیة لتصوراتهم التفسیریة ، و لا یری لها من حجیة ، و یری أن خصوص الروایات الواردة بأسناد صحیحة متسمة بالحجیة . و فی قبال ذلک یری آیة الله معرفة أن لتفسیر الصحابی و بالتالی لروایات أسباب النزول المنقولة عنه قیمة علمیة و عملیة علیا . نعم هناک اختلافات فی التعبیر و بیان هذا الموضوع فی کلام هذا المفکر أشیر الیها ضمناً . الألفاظ المحوریة : سبب النزول، شأن النزول، المیزان، التسنیم، التفسیر الاثری الجامع
)