unavailable
unavailable
هدف صحیح زندگی از منظر قرآن و حدیث چکیده تعالی و یا سقوط معنوی یک جامعه، وابسته به نوع انتخاب اهداف توسط افراد آن جامعه است و عدم شناخت "هدف صحیح"، افراد و جوامع را از رسیدن به سعادت بازمیدارد. لذا این مقاله تلاش نمودهاست تا ضمن جستجوی "هدف صحیح زندگی" از دیدگاه قرآن و حدیث، تأثیر آن در کمال بشریت و همچنین موضع قرآن در برابر برخی اهداف انتخابی بشر را با روش کتابخانهای و تحلیلی مورد کنکاش قرار دهد. نتیجهٔ حاصله اینکه، اولاً: با بررسی آیات و روایات مربوط به خلقت بشر، صحیحترین هدف زندگی از منظر قرآن و روایات، تقرّب به خدا و اتصال عبد به معبود از طریق کسب معرفت خداوند و سپس عبادت و بندگی اوست. ثانیاً: با توجه به مفهوم عبادت در احادیث، میتوان دریافت که عبودیت خداوند آنگاهکه نشأتگرفته از معرفتی توأم با عقل سلیم و وجدانی آزاد از زنجیر خودمحوری باشد، باعث نزدیکی او به منبع مطلق تمامی کمالات یعنی خداوند متعال میشود و این تقرّب که حقیقی است و نه مجازی، باعث همرنگی با معبود در صفات کمالیهٔ وی گردیده و بدین طریق کمال بشر محقق خواهد شد. ثالثاً: در بین انواع پنجگانهٔ اهداف انتخابی بشرـ یعنی رهایی از رنج ناشی از گردونهٔ تناسخ، رسیدن به کامیابیهای دنیوی و لذات مادی، پوچگرایی، تعالی نفس از راه پشت کردن به مظاهر دنیوی و ریاضتکشی، تهذیب نفس در سایهٔ اعتدال، نه گرایش صرف به لذات مادی و نه رهبانیت ـ از منظر قرآن تنها دیدگاه پنجم، قابلقبول و دیدگاههای دیگر مطرود است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ الغایة الصحیحة للحیاة من منظار القرآن و الحدیث إن سمو المجتمع و انحطاطه رهین باختیاره للأهداف من قبل أفراده ، و إن الجهل بالهدف الصحیح یحول عن وصول الفرد و المجتمع الی السعادة . المقال الحاضر یحاول البحث عن الهدف الصحیح من منظار القرآن الکریم و الأحادیث الشریفة و بالتالی تأثیره علی الکمال البشری ، مضافاً الی التعرف علی موقف القرآن الکریم تجاه الأهداف التی یختارها الناس ، و ذلک بأسلوب البحث المکتبی ـ التحلیلی . و الذی توصلنا الیه خلال بحثنا أمور : أولاً : إن أصح الغایات للحیاة بلحاظ الآیات و الروایات المتعلقة بخلق الإنسان هی «التقرب الی الله» ، و وصلة العبد بربه من خلال کسبه المعرفة ، و من ثم العبادة و العبودیة . ثانیاً : بلحاظ مفهوم العبادة فی الأحادیث یمکننا استنباط أن عبودیة الله إذا ما نشأت عن المعرفة المقرونة بالعقل السلیم و الوجدان المتحرر عن الأنانیة فإنها تؤدی للقرب للمصدر الرئیسی لمطلق الکمالات و هو الله سبحانه ، و هذا القرب حقیقی لا مجازی ، و یؤدی لتأثر الإنسان بصفاته سبحانه ، و بالتالی یحقق له الکمال. ثالثاً : إن بین الأنواع الخمسة للأهداف التی یختارها الناس ؛ أعنی الخلاص من الآلام الناتجة عن عجلة التناسخ ، و الوصول للسعادة الدنیویة و اللذات المادیة ، و النزعة للأمور الفارغة ، و سمو النفس من خلال الاعراض عن المظاهر الدنیویة و الریاضات الروحیة ، و تهذیب النفس بشکل معتدل ، لا بالانغماس فی اللذائذ المادیة و لا بالترهّب . و إن النظرة المرضیة من رؤیة القرآن الکریم هی الرؤیة الخامسة فحسب ، و أما ما سواها فهی مردودة. الألفاظ المحوریة : الغایة من الحیاة ، العبودیّة، الربوبیّة، التقرّب، العبادة.
تحلیل برهان پایدار و ناپایدار در ترجیح آخرت بر دنیا چکیده در متون دینی تأکیدی ویژه نسبت به زهد ورزیدن انسان به دنیا و ترغیب نمودن او به سرای اخروی وجود دارد. یکی از دلایل این امر، به وجه پایداری آخرت، جاودانه طلب بودن انسان و ناپایداری جهانی که در آن زندگی میکند، برمیگردد. بدینجهت یکی از رسالتهای دین مشخص نمودن امور پایدار و ناپایدار، ترغیب نمودن انسان به امور پایدار و جدا نمودن از امور ناپایدار است. زندگی دنیوی ازاینجهت، دارای محدودیت و متناهی است. در مقابل، آخرت نامحدود، نامتناهی و جاودانه است. خداوند متعال با ارائهٔ برهان پایدار و ناپایدار، بینش دستیابی و مصادیق حقیقیِ وصول به زندگی جاوید را به انسانی که از فنا و نقص گریزان است و گاهی امور ناپایدار را پایدار میپندارد و به آنها دلبستگی پیدا میکند، بیان نموده و خلود در سرای اخروی را پاسخ این نیاز فطری بشر قرار داده است و توسط هادیانِ دین، مدلهای رفتاری صحیح در رابطه با دنیای ناپایدار را به انسان عرضه داشته تا عملکردهای او که ارتباط تنگاتنگ و عمیقی با میزان و نوع شناخت او از جهان هستی دارد، بهخوبی شکل گیرد. بر مبنای برهان پایدار و ناپایدار، مناسبات انسان با دنیا و آخرت تغییر میکند و به شکل صحیحی تنظیم میگردد، درنتیجه گرایش او از دنیا به آخرت تغییر خواهد نمود و میل فطریاش به بقا در جهت صحیح هدایت میشود؛ در زندگی آرامش و رضامندی خواهد داشت و مسیر دستیابی به سعادت را بهدرستی خواهد پیمود. کلیدواژهها: دنیا، آخرت، پایدار، ناپایدار، برهان. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ تحلیل برهان الثبات و عدم الثبات فی ترجیح الآخرة علی الدنیا تعرضت النصوص الدینیة للحث الأکید علی الزهد فی الدنیا و الترغیب فی الآخرة ، و أحد أسباب ذلک هو ثبات الآخرة و خلودها ، و عدم ثبات العالم الدنیوی الذی نعیش فیه . و علی هذا الأساس فإن إحدی رسائل الدین هی تحدید الأمور الثابتة من غیرها و حث الانسان علی الأمور الثابتة و عزله عن الأمور التی لا ثبات فیها . و الحیاة الدنیا مقیدة و محدودة ، بخلاف الآخرة فإنها مطلقة و دائمة . فالله سبحانه عرض دلیل الثبات و عدمه لیبصّر الانسان ـ الذی یفر من الفناء و النقص ـ بالوصول الی الحیاة الدائمة ، حیث إنه قد یتصور بعض الأمور الزائلة أنها دائمة فیتعلق بها ، و جعل الخلود فی الحیاة الأخرویة تلبیة لهذه الحاجة الفطریة للانسان . و قد استعرض من خلال مبعوثیه و رسله أنحاء مختلفة من التصرفات الصحیحة فیما یتعلق بالتعامل مع الدنیا الزائلة کی یصوغ أعماله ـ و التی لها علاقة وثیقة بمقدار و نوع معرفته بعالم الوجود ـ بالشکل الصحیح . و علی ضوء برهان الثبات و عدمه تتغیر علاقة الانسان بالدنیا و الآخرة و تنتظم بالشکل الصحیح ، و بالتالی فإنه ستتغیر أهواؤه من المیل الی الدنیا الی المیل الی الآخرة ، و ستهتدی فطرته الی المیل لله سبحانه ، و سیعم حیاته الهدوء و الرضا ، و سیطوی طریق السعادة بشکل جید صحیح . الألفاظ المحوریة : الدنیا، الآخرة ، الثبات ، عدم الثبات ، برهان.
تحلیل مفهومی «لا اکراه فی الدین» و نظریه «آزادی و مسئولیت عقیده»چکیده آیه 256 سوره بقره از «عدم اکراه در دین» سخن گفته که مدلول آن مورد مناقشه مفسران است. پژوهش حاضر، به بررسی آیه با توجه به ظهور، فضای نزول، استعمالات و فهم صحابه و تابعان میپردازد. این مقاله پس از بررسی واژگان، اسباب نزول و روایات، نظریه «آزادی و مسئولیت عقیده» را با برداشت از آیه، مطرح میکند. در «لا اکراه فی الدین»، هرگونه اکراهی برای قبولاندن اعتقادات دینی، نفی و نهی شده و علت آن، روشنی عقلی مسیر «رشد» از «غیّ» و منافات اکراه با امتحان و اختیار، شمردهشده است. بنابراین آیه بر آزادی فکر و عقیده دلالت دارد، اما مجوزی برای فرار از مسئولیت صادر نمیکند؛ بلکه برعکس، همه مسئولیتِ آزادی در فکر و عقیده را متوجه انسان میداند. کلیدواژهها: اکراه در دین، آزادی در اسلام، جهاد، غرر آیات، تفسیر موضوعی. ـــــــــــــــــــــــــــــــ التحلیل الدلالی لـ﴿لا إکراه فی الدین﴾ و نظریة «الحریة و مسؤلیة العقیدة» تعرضت الآیة 256 من سورة البقرة لعدم الإکراه فی الدین ، و قد وقع البحث فی دلالتها بین المفسرین . البحث الحاضر یتناول دراسة الآیة من الزوایا التالیة : الظهور ، أجواء نزول الآیة ، استعمال و فهم الصحابة و التابعین للآیة . و تعرضنا بعد دراسة مفردات الآیة لأسباب نزولها و الروایات الواردة ، ثم طرحنا نظریة «الحریة و مسؤلیة العقیدة» بالاعتماد علی الآیة الکریمة ، فقوله تعالی ﴿لا إکراه فی الدین﴾ ینفی کل نوع من الإکراه و الالزام فیما یتعلق بقبول العقائد الدینیة ، و سببه واضح و هو وضوح مسار الرشد من مسار الغی ، و منافاة الإکراه للامتحان و الاختیار . وعلیه فإن الآیة دالة علی حریة الفکر و الاعتقاد ، إلا أنها لا تسمح بالفرار عن المسؤولیة ، و إنما توجه تمام المسؤولیة فیما یتعلق بالحریة الفکریة و العقیدیة الی الانسان نفسه . الألفاظ المحوریة : الإکراه فی الدین، الحریة فی الاسلام، الجهاد، غرر الآیات، التفسیر الموضوعی.
دیدگاه علامه طباطبایی (ره) پیرامون احادیث طینت در تبیین سعادت و شقاوت انسان چکیده بین احادیث طینت و سعادت و شقاوت انسان، ارتباط وجود دارد و در تفسیر و چگونگی این ارتباط آراء متعددی مطرح شده است. دیدگاه علامه طباطبایی (ره) در تفسیر و برداشت از احادیث طینت و ارتباط آن با سعادت و شقاوت انسان در ذیل آیات قرآن قابل توجه است؛ لذا این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی، به استخراج دیدگاه علامه طباطبایی، با تأکید بر تفسیر المیزان در باب ارتباط احادیث طینت با سعادت و شقاوت پرداخته که حاصل این کنکاش چنین شد: علامه طباطبایی مدلول احادیث طینت ر با لحاظ ضعفهای سندی بعضی روایات، با توجه به کثرت روایات وارده اجمالاً میپذیرد و معتقد است هیچگونه تعارضی بین پذیرش اجمالی طینت و اختیار انسان وجود ندارد. طینت در حد زمینه و علت ناقصه میباشد و نهایتاً سعادت و شقاوت انسان با اعمال اختیاری او رقم میخورد. کلیدواژهها: علامه طباطبایی، احادیث طینت، سعادت و شقاوت. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ نظر العلامة الطباطبائی (ره) بشأن أحادیث الطینة فی بیان السعادة و الشقاء هناک علاقة بین احادیث الطینة و بین سعادة الإنسان و شقائه ، و قد ذکرت فی هذا المجال آراء و تفاسیر عدیدة ، و الرأی الذی ذکره العلامة الطباطبائی ذیل بعض الآیات فی تفسیر و فهم أحادیث الطینة و علقتها بالسعادة و الشقاء جدیر بالالتفات ، ولهذا فإن البحث الحاضر یحاول دراسة رأی العلامة الطباطبائی فی هذا المجال و ذلک بالتأکید علی تفسیر المیزان. و قد أنجزنا هذا البحث بأسلوب وصفی تحلیلی ، و کانت نتیجة البحث هی أنه & یری قبول بعض أحادیث الطینة إجمالاً علی الرغم من ضعف اسانیدها و ذلک لکثرتها ، ویری أنه لا تعارض بین أحادیث الطینة واختیار الانسان بتاتاً ، و أن الطینة بمثابة الأرضیة و العلة الناقصة ، و بالتالی فسعادة الانسان وشقائه إنما یتعین بأعماله . الألفاظ المحوریة: العلامة الطباطبائی، احادیث الطینة، السعادة و الشقاء.
آسیبشناسی دینداری در بُعد عملکرد از منظر قرآن کریم چکیده سعادت انسان که هدف از ارسال دین بوده است، با التزام صحیح نسبت به دین محقق خواهد شد. لذا شناسایی و اجتناب از آنچه صحّت دینداری را خدشهدار میکند، امری ضروری است. یکی از ابعاد و مؤلفههای دینداری، بُعد عملکردی دین است. بنابراین هر عملکرد ناصحیح در مسیر دینداری که ابعاد عملکردی دین را مخدوش نماید، بهعنوان آسیب دینداری خواهد بود. در اینجا با توجه به آیات قرآن کریم بخشی از عملکردهایی که در سه عرصهٔ مرتبط با دینداری ایجاد آسیب میکنند، ذکر شده است:۱) عملکردهای آسیبرسان به عرصهٔ شناخت دین: تأسی نکردن به الگوهای شایسته، تبعیت کورکورانه، دریافت مسائل مربوط به دین از طریق نادرست ۲) عملکردهای آسیبرسان به عرصهٔ عمل به دین: تسلیم اوامر الهی نبودن، ترجیح دنیا بر دین، عدم عمل به کتاب الهی، هواپرستی ۳) عملکردهای آسیبرسان به عرصهٔ ماندگاری در مسیر دین: دینداری موسمی، صبور نبودن در مسیر دینداری، مداومت نداشتن در عمل به بایستههای دینی، عدم مهاجرت برای حفظ دین خود. از مجموع آسیبهای بیانشده در هر عرصه، یک آسیب را میتوان منشأ سایر آسیبها در عرصهٔ مربوطه دانست که عبارتاند از: دریافت مسائل مربوط به دین از طریق نادرست (عرصهٔ شناخت دین)، هواپرستی (عرصهٔ عمل به دین) و صبور نبودن در مسیر دینداری (عرصهٔ ثبات در مسیر دین) و بهطورکلی آسیبهای دینداری در بُعد عملکرد را در آنها خلاصه نمود. کلیدواژهها: دین، دینداری، آسیبهای دینداری، آسیبشناسی، عملکرد. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ نقاط ضعف التدین فی مجال العمل من منظار القرآن الکریم إن سعادة البشریة التی هی الغایة لإرسال الله للرسل والأدیان إنما تتحقق بالالتزام التام بالدین ، و لهذا فإن التعرف علی ما یضر بالتدین لأجل اجتنابه یعد أمراً ضروریاً . و إن أحد أبعاد عناصر التدین هی البعد العملی للدین ، و علیه فإن کل عمل خاطئ فی مسار التدین یؤدی للاضرار بالجانب العملی للتدین یعد نقطة ضعف للتدین. فبلحاظ آیات القرآن الکریم ذکرنا هنا بعض الأعمال ضمن النطاقات الثلاث المذکورة و التی تضرّ بالتدیّن ، و هی: 1) ما یوجب الاضرار فی مجال المعرفة الدینیة : وهی إبداع البدع أو متابعتها ، عدم الاقتفاء بالقدوة الصالحة ، الطاعة العمیاء و تلقی المعارف الدینیة من غیر طرقها . 2) ما یضرّ بالعمل الدینی : وهی عدم التسلیم و النقیاد للاوامر الالهیة ، عدم الجد فی العمل بالدین ، ترجیح الدنیا علی الدین، عدم العمل بالکتاب الالهی ، اتباع الأهواء ، و عدم نصرة دین الله . 3) ما یضر بالبقاء فی مسار الدین : وهی التدین المرحلی ، عدم الصبر فی مسار التدین ، عدم الاستمرار فی العمل بضروریات الدین و عدم الهجرة لحفظ الدین . هذه جملة من الأمور التی تم بیانها فی النطاقات المذکورة . ویمکننا عدّ نقطة ضعف واحدة منشأً لجمیع الأمور المذکورة فی ذلک النطاق . وبشکل عام فإنه یمکننا تلخیص نقاط ضعف التدین فی البعد العملی ، و هذه النقاط عبارة عن : تلقی المعارف الدینیة من غیر طرقها (فی مجال المعرفة الدینیة ) ، و اتباع الأهواء (فی مجال العمل الدینی ) و عدم الصبر فی مسار التدین ( فی مجال البقاء فی مسار الدین ) . الألفاظ المحوریة : الدین ، التدین ، ما یضر بالتدین ، التعرف علی ما یضر بالتدین ، العمل .
مستندات قرآنی وگونهشناسی احادیث «بَابُ فَضْلِ الْإِیمَانِ عَلَی الْإِسْلَامِ وَ الْیقِینِ عَلَی الْإِیمَانِ» اصول کافی چکیده در این مقاله، مستندیابی قرآنی و گونه شناسی «بَابُ فَضْلِ الْإِیمَانِ عَلَی الْإِسْلَامِ وَ الْیقِینِ عَلَی الْإِیمَانِ» اصول کافی بررسی شده است. یافتن مستندات، مبتنی بر ریشهدار بودن کلمات اهلبیت:در قرآن، ارائه شده و شناسایی گونهها نیز ضمن ارائه طبقهبندی روایات، نحوهٔ ارتباط این فرمایشات با آیات استنادی را روشن مینماید. جهت یافتن مستندات قرآنی، افزون بر جستجوی آیات از قرآن، از دیگر منابع همچون شروح کافی و معاجم موضوعی یاری جسته و سپس گونههای روایات باب، تبیین و تحلیل شده است. در این نوشتار، روایات مورد پژوهش در سه بخش بررسی شدهاند که عبارتند از: برتری ایمان بر اسلام، برتری تقوی بر ایمان و برتری یقین بر ایمان و تقوی. مستندات این بخشها به ترتیب در آیات «حجرات/14، 15 و ...»، «آلعمران/102، 130 و ...» و «انعام/75، بقره/260 و ...» انعکاس یافته است. گونههای روایات باب نیز از نوع مستفادی است. کلیدواژهها: مستندیابی، گونهشناسی، ایمان، تقوی، یقین. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ الوثائق القرآنیة و تصنیف روایات «بَاب فَضلِ الْإِیمَانِ عَلَی الْإِسْلَامِ وَ الْیَقِینِ عَلَی الْإِیمَانِ» من اصول الکافی تعرضت المقال لبیان الوثائق القرآنیة و تصنیف الروایات الواردة فی «بَاب فَضْلِ الْإِیمَانِ عَلَی الْإِسْلَامِ وَ الْیَقِینِ عَلَی الْإِیمَانِ» من اصول الکافی . و قد استعرضنا الوثائق الدالة علی أن جذور کلام اهل البیت تمتد الی القرآن الکریم ، کما صنفنا الروایات المذکورة ، و أوضحنا أنحاء علاقتها بالآیات الکریمة . فقمنا بالبحث فی آیات الکتاب بهدف العثور علی الوثائق القرآنیة ، مضافاً للاستعانة بمصادر أخری نظیر شروح کتاب الکافی و المعاجم الموضوعیة . ثم صنّفنا و حلّلنا روایات الباب . و تناول المقال هذه الروایات من جوانب ثلاث هی : فضل الایمان علی الاسلام ، فضل التقوی علی الإیمان ، و فضل الیقین علی الإیمان و التقوی . و قد انعکست وثائق هذا القسم فی آیات القرآن بالترتیب التالی: «الحجرات: 14، 15و...» ، «آل عمران: 102، 130 و....» و « الأنعام: 75، البقرة: 260 و...». الألفاظ المحوریة : التوثیق ، التصنیف ، الایمان، التقوی ، الیقین.
unavailable